Anthony DeAngelis, 1960’larda çok miktarda yağ tankına ve dev ambarlara sahip “Allied Crude Vegetable Oil Company” adlı işletmesinde, milyonlarca litre yağı satın alarak tanklarında toplar. Depolarında yağ olduğunu kanıtlamak için aldığı faturaları kullanarak bankalardan yüklü miktarda kredi çeker.
Daha sonra bu yağın %90’ını satmış olmasına rağmen, bir yandan çok sayıda müşterisinin yağını onlar adına depolamaya devam ederken bir yandan da depo ücreti almaya başlar. Bu noktada şöyle bir tedbir alır. Ola ki, müşteriler gelir de sorarsa diyerek %10 yağı yerinde bırakıp, deponun kalan %90 kısmına su basar. Yağın özgül ağırlığı sudan düşük olduğundan, haliyle yüzeye çıkar ve teftişe gelenler tankların altında su bulunduğunu fark etmez.
Böylelikle piyasadaki yağ fiyatlarını kısa sürede kontrol altına almaya başarır ve yurt dışıyla da aynı işi yapmaya başlar.
Olayın patladığı nokta, sahip olduğu yağ rezervlerinin tüm Amerika’dakinden fazla olduğunun anlaşıldığı andır. Denetimler sonrası ne yaptığı anlaşılır ve 7 sene hapse mahkûm edilir.
DeAngelis’in çıkış noktası şudur:
Tıpkı para gibi mübadele edilen soya yağını, herkesin aynı anda çekmek istememesi gibi bir özelliği bulunmaktadır. Tek yapmanız gereken çok büyük depolar inşa etmenizdir sadece.
***
“DeAngelis gibi benzer bir şeyi yaparak, tutuklanmayacağınız meslek nedir?” diye sorsam peki?
Hikaye size bir şeyler çağrıştırdı mı?
Evet, bankacılık.
***
DeAngelis’in yaptığı, fiziksel olarak sürdürülebilirlikten uzakken günümüzde merkez bankaları ve bankalar kanalıyla benzer sistem “hala” devam etmekte.
Ağustos 1975’te Nixon Şoku olarak bilinen, doların değerinin altına sabitlenmesi uygulamasının kaldırılarak, doların değerinin serbest bırakılmasıyla başlayan dönem sonrası, bugünkü bankacılık sistemi içerisinde yaratılan ve devasa büyüklüğe ulaşan paradan bahsediyorum.
Bugün Fed’e, Japonya Merkez Bankası’na (BOJ), Avrupa Merkez Bankası’na (ECB) gözümüzü dikip ne yapacaklarını anlamaya çalışmamızın; bunu ne kadar daha sürdürebileceklerini bilmek istememizin nedeni biraz da bu.