top of page
Ara

Sis Çanı

Yazarın fotoğrafı: Ali Orhan YalcinkayaAli Orhan Yalcinkaya

“Uyumayacaksın

Memleketinin hali

Seni seslerle uyandıracak

Oturup yazacaksın

Çünkü sen artık o sen değilsin

Sen şimdi ıssız bir telgrafhane gibisin

Durmadan sesler alacak

Sesler vereceksin

Uyuyamayacaksın

Düzelmeden memleketin hali

Düzelmeden dünyanın hali

Gözüne uyku giremez ki...

Uyumayacaksın

Bir sis çanı gibi gecenin içinde

Ta gün ışıyıncaya kadar

Vakur metin sade

Çalacaksın.”

diyor ya Melih Cevdet Anday Telgrafhane şiirinde, ne memleketin hali ne dünyanın hali uyutmuyor.

***

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) 2016 için dünya ticareti büyüme beklentisini Nisan ayındaki %2,8 seviyesinden %1,7’ye, 2017 tahminini ise %3,6’dan %1,8-%3,1 aralığına düşürdü. Dünya GSYH’nın %2,2 büyüme beklentisi ile birlikte, dünya GSYH’ı ve ticareti küresel krizden bu yana en düşük büyümesini gerçekleştirmiş olacak.

2016’nın ilk yarısında küresel ticaret beklentilerin altında büyürken, dünya genelinde ithalat talebinin gerilemesi ile Çin ve Brezilya başta olmak üzere birçok gelişmekte olan ülkenin beklenenin altında büyüme göstermesi buna sebep olarak gösterildi. 2016’nın ilk çeyreğinde gelişmekte olan ülkelerin ithalatı %3,2 düşerken, gelişmiş ülkelerin ithalatı %0,8 artış gösterdi. İkinci çeyrekte ise rakamlar sırasıyla %1,5 artış ve %0,8 azalış olarak gerçekleşti.

Uzun dönemde, dünya ticareti dünya GSYH’nın 1.5 katı artış gösteriyordu. 1990’dan küresel krize kadar olan dönemde ise küresel ticaret küresel GSYH’nın 2 katı kadar büyüme kaydetmişti. Son dönemde ise bu oran 1’e gerilemiş durumda. Böylece küresel ticaretteki büyüme, şimdiye kadarki ortalama büyümenin altına gerilemiş durumda. 2016 yılında ise son 15 yıldır ilk kez küresel ticaretteki büyümenin küresel büyümenin altına düşmesi beklenmekte. Küresel ticaretteki büyüme ile küresel büyüme arasındaki ilişkinin bozulması nedeniyle, DTÖ ilk kez 2017 için küresel ticaret tahminini aralık olarak belirlemiş oldu.

2016’nın ikinci yarısı için ise yapılan tahminler, küresel ticaretin artışa geçeceği, ancak bunun sınırlı kalacağı yönünde. ABD başta olmak üzere gelişmiş ekonomilerin para politikalarındaki belirsizlikler ve Brexit’in yarattığı belirsizlik, küresel ticaretin artışına ilişkin tahminleri olumsuz yönde etkilemiş görünmekte. Hatırlanacaktır geçtiğimiz hafta OECD, 2016 küresel büyüme tahminini %3’ten %2.9’a, 2017 tahminini ise %3.3’ten %3.2’ye indirmişti.

IMF - Dünya Bankası güz dönemi toplantıları için hazırlanan “Dünya Ekonomik Görünüm Raporu” da küresel ticaretteki yavaşlamaya işaret ederken, bunun aşılması için büyümeyi sınırlayan faktörlerin ortadan kaldırılması gerektiğini vurgulamakta. Küresel ticaret hacminde 2012'den bu yana görülen dramatik yavaşlamanın dörtte üçünün zayıf ekonomik aktiviteden, özellikle yatırımlardan kaynaklandığına işaret eden IMF, büyüme ve yatırımlarda toparlanma olmadıkça ticaret hacimlerinin bastırılmış kalmaya devam edeceğine işaret etti. Ticaretin maliyetinin azaltılması için atılacak başka adımlar da olduğunu belirten IMF, gümrük vergilerinde indirimin artırılabileceğini, Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması çerçevesinde verilen taahhütlerin tam olarak yerine getirilebileceğini ve Doha serbest ticaret gündeminde ilerleme sağlanmaya çalışılabileceğine dikkat çekti.

***

Moody’s’in not indirimi sonrası, Türkiye’yi yatırım yapılabilir seviyeye ilk çeken kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in sitesinde, yatırım yapılabilir seviyeyi korumak kadar tekrar yatırım yapılabilir seviyeye gelebilmenin de bir o kadar zor olduğunu gösteren bir çalışmaya denk geldim. Ama önce Fitch’in kredi derecelendirme skalasını bir hatırlayalım.

2015 yılı Kasım ayında yayınlanan bu raporda, ülkelerin 1995 yılından bu yana kredi derecelendirmeleri dikkate alınarak yapılmış. Yatırım yapılabilir seviyeden spekülatif seviyeye düşürülen ülkelerin tekrar yatırım yapılabilir seviyeye gelmesinin ortalamada 6,1 yıl sürdüğünü ortaya koyuyor.

Not artırımlarının not indirimlerinden fazla olduğu bu dönemde, 25 Ulusal Borcun 27’si yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilirken, 17 Ulusal Borcun 18’inin notunun indirildiği görülmüş. Romanya, Uruguay ve Hırvatistan birden fazla kez yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilirken notu spekülatif seviyeye indirilen 18’den 10 tanesi durumunun tersine çevirdiği görülmüş.

2013’ten beri hiçbir Ulusal Borç yatırım yapılabilir seviyeyi geçemezken, sadece Filipinler ve Uruguay “BBB-/Durağana” yükseltilmiş, Hırvatistan’da ise BB+/Durağan şeklinde not indirimine gidilmiş.

Yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilenlere bakıldığında hepsinde hükümetlerin borçluluk oranlarında hızlı bir toparlanma olduğu; spekülatif seviyeye indirilenlerde ise büyüme olmadığı gibi devletin borçluluğunun GSYH oranının %3 arttığı görülmüş. Yatırım yapılabilir statüye çıkarılanlar ile spekülatif seviyeye indirilenlerin Cari Açık/GSYH oranı %1 civarında seyrederken, Net Dış Borç/GSYH oranının yatırım yapılabilir statüye çıkarılanlarda düştüğü, indirilenler de ise hızla arttığı görülmüş.

Ekim 2015 itibariyle bakıldığında kritik seviye yakın olan Brezilya’nın (BBB-), Rusya’nın (BBB-) ve Güney Afrika’nın (BBB) nota ve negatif görünüme sahip olduğu; Macaristan’ın (BB+) ve Portekiz’in (BB+) nota ve pozitif görünüme sahip olduğu belirtilmiş.

Yatırım yapılabilir statünün pozitif görünüme sahip olma durasyonu* ortalamada 12,6 ay olurken, notu indirilen ve negatif görünüme sahip olanların ortalama durasyonunun ise 7,3 ay olduğu vurgulanmış.

***

Göz gözü görmez sisli havalarda çalar denizciler sis çanlarını ben buradayım, dikkat edin demek için.

Gün ışıyıncaya kadar, vakur metin sade çalmaya devam edecek gibi bu çanlar.

(*) Varlığın veya borcun faiz oranına duyarlılığının, vadeye göre tam ölçümü.


136 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

© AOY 2014

bottom of page