Çocukluğumda her seferinde bu kez nasıl bir “icat çıkaracak” diye seyrettiğim bir macera adamı vardı: Mac Gyver.
Asla silah kullanmayan ama inanılmaz yeteneğiyle kötü adamlarla savaşan kahraman mucidimiz, her hafta insanlığa fayda sağlarken düşmanlarının kalplerine korku salar, dostlarına güven verirdi. O dönemde televizyonlarda oynayan A Takımı diye bir başka dizi daha vardı. O dizide 4 kişinin yaptığını tek başına yapan Mac Gyver İsviçre Çakısı ile adeta özdeşleşmişti.
New York Modern Sanat Müzesi’nin Permanent Design Collection bölümünde sergilenmeye değer bulunan bir tasarım ürününden bahsediyorum.
Mutfak bıçağı üretimi yaparken, İsviçre ordusunun çakı almaya karar vermesi sonrası tasarımı gerçekleştirilen ve ilk tasarımında sadece keskin bir bıçak, tornavida ucu ve konserve açacağından oluşan bu ürün İkinci Dünya Savaşı sonrasında ülkelerine dönen Amerikan askerleri sayesinde tüm dünyada tanınır.
Başlangıçta sadece üç fonksiyonu olan bu çakının son modellerine eklenenler ise şöyle: Kalem, makas, tırnak törpüsü, cımbız, USB flash bellek... Hatta bir modeli (Victorinox Secure Pro) bilgisayarla, bluetooth üzerinden iletişim kurup sunumlarda uzaktan kumanda olarak bile kullanılabiliyor.
Askeri amaçların dışına çıkıp bambaşka bir kimliğe bürünmüş bir üründen bahsediyorum.
***
Eylül ayı TÜFE rakamı beklentilerin altında gelerek %0,18 olarak gerçekleşirken yıllık enflasyon %7,28 oldu. Eylül ayı TÜFE aylık medyan tahmin %0,64, 2016 sonu için medyan tahmin ise %8,20 seviyesinde oluşmuştu. Merkez Bankası Beklenti Anketi’nde ise cari ay TÜFE beklentisi %0,72, yıllık TÜFE beklentisi %8,07 şeklinde oluşmuştu. Para Politikası Kurulu (PPK) notlarında, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki aşağı yönlü seyrin de etkisiyle kısa vadede enflasyonda düşüş öngörüldüğünü; ancak akaryakıt ürünlerindeki ÖTV artışının ve diğer maliyet unsurlarındaki gelişmelerin ise enflasyondaki iyileşmeyi sınırlayacağını okumuştuk.
İşlenmemiş gıda fiyatlarında, hesaplamalarıma göre Eylül ayında %1,71’lık düşüş olurken yıllık bazda %0,55 seviyesine gerilemiş bulunmakta. Hizmetler grubu enflasyonu ise bir önceki aya göre %0,89 artarken yıllık hizmet enflasyonu %8,19 seviyesine yükselmiş bulunmakta. Ana harcama gruplarında özellikle eğitim ve ulaştırma grubunda aylık artışlar sırasıyla %1,98 ve %2,70 ile dikkat çekerken, giyim ve ayakkabı grubunda aylık bazda %3,49’luk düşüş kayda değer.
Enflasyondaki temel eğilimi anlamak için takip ettiğimiz Özel Kapsamlı TÜFE- H endeksi %0,17 artarken, yıllık bazda %7,56’ya gerilerken, I endeksi %0,14 artışla yıllık bazda %7,69’a gerilemiş bulunmakta.
Eylül ayında işlenmemiş gıda fiyatlarında görülen düşüşün, enflasyonun seyrine olumlu katkı vermeye devam etmekte. Çekirdek enflasyondaki olumlu seyrin devamı ve küresel koşulların da izin vermesi halinde Merkez Bankası’nın, sadeleştirme yönünde yeri bulunmakta.
İşlenmemiş gıda fiyatlarında keskin düşüşe neden olmakla kalmayıp hem piyasayı regüle eden, hem fiyat istikrarını sağlayan, hem tüketiciyi memnun eden ve Merkez Bankası’nın enflasyon hedeflemesine destek veren Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi kararlarının etkisi tıpkı İsviçre Çakısı gibi çok fonksiyonlu.
***
Dün iki önemli veri daha vardı.
İstanbul Sanayi Odası Eylül ayı PMI verisi ise Ağustos’taki 47,0 değerinden yükselerek 48,3 ile son 4 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Yükseliş büyük ölçüde üretim ve yeni siparişlerdeki daralmanın hız kesmesinden kaynaklanırken, üretim ve yeni siparişlerdeki gerileme son 4 ayın en düşük hızında gerçekleşti. Ağustos’ta artan yeni ihracat siparişleri Eylül’de ılımlı bir azalma gösterdi. İmalat sektörünün istihdamı Eylül’de üst üste ikinci ay olacak şekilde artarken, girdi fiyatları enflasyonu Eylül’de üst üste dördüncü ay yavaşlarken Ocak 2015’ten beri kaydedilen en düşük seviyeye gerilemiş bulunmakta. Benzer şekilde, nihai ürün fiyatları enflasyonu da yavaşlarken son 14 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca Eylül 2016 geçici dış ticaret verilerine göre 2016 yılı Eylül ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre %5,68 azalarak 10,936 milyar dolar; ithalat, %0,65 azalarak 15,300 milyar dolar oldu. Dış ticaret hacmi % 2,81 azalarak 26,236 milyar dolar,dış ticaret açığı % 14,66 artarak 4,363 milyar dolar olarak gerçekleşti. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre Eylül ayında ihracat önceki yılın aynı ayına göre %0,8 azalışla 10,452 milyar dolar olmuştu.