Dünya kendi ekseni etrafında dönüşünü 24 saatte tamamlıyor ezberi aslında zaman kavramını, dünyanın gök cisimlerine göre ortalama dönüş süresi üzerinden anlatıyor. Dakika da, saniye de bu çerçeve içerisinde tanımlanıyor. Fakat saniye bazında bakıldığında dünyanın dönme hızı değişkenlik gösteriyor. Ayın çekim kuvveti bunun sebeplerinden biri.
Dolayısıyla dünyanın dönüşünden bağımsız bir saniye tanımına olan ihtiyaç, atom saatlerinin kullanılmasını da beraberinde getiriyor. Bir saniyeyi, sezyum gibi radyoaktif maddelerin çözünmesiyle hesaplayan atomik saatler daha kesin sonuçlar veriyor. İşte bu ölçümlerde atomik zamana göre dünyanın her gün ortalama 1,5-2 milisaniye arası daha yavaş döndüğünü hesaplıyor bilim insanları. Uzun vadede, yani birkaç milyon yıl sonra güneş, öğlene doğru doğacak diyebiliriz.
“O zaman kadar kim öle kim kala” denilmiyor elbette.
Atomik saatin gösterdiği zamanı değiştirmek mümkün ama bu saate uyum sağlasın diye dünyanın dönüş hızını değiştirmek mümkün değil. Bu iki zaman arasında bir fark kalmasın diyen Uluslararası Dünya Rotasyon ve Referans Sistemi (IERS) adlı kuruluş da saha kenarında uzatmaları gösteren hakem gibi ekleme yapıyor.
***
Bir an önce gitsin diye gözünün içine bakılan 2016, daha fazla uzatma almadan bitti nihayet. Farketmemiş olabilirsiniz ama 2017’ye 1 saniye eklenmiş olarak girdik. Hedefleri gerçekleştirmek için biraz daha fazla zamanımız var artık.
Geçtiğimiz yılın hedeflerinin nasıl gerçekleştiğini de öğrenmeye başlayacağız bu yılla birlikte. Örneğin ihracatta hedefin neresinde kaldığımızı bugün (Pazartesi) Gümrük Bakanlığı Aralık ayı geçici dış ticaret rakamlarından öğreneceğiz. Merkez Bankası İktisadi Yönelim Anketi, hedefin tutturulacağına ya da çok hafif altında kalınabileceğine işaret etmekte.
Haftanın en önemli verisi olan Salı günü açıklanacak Aralık ayı TÜFE rakamları da aynı şekilde. TCMB’nin Aralık ayı PPK toplantı tutanaklarında Aralık ayında enflasyonun artacağına ilişkin vurgusu dikkat çekiciydi. Yıllık enflasyonunun işlenmemiş gıdaya, enerji grubundaki yıllık enflasyonun döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki yükselişe bağlı olarak enflasyonist baskı oluşturacağı öngörüsü paylaşılmıştı notlarda. Bunlara tütün mamüllerine yönelik vergi ayarlamaları da eklendiğinde Aralık ayı enflasyonunda yukarı yönlü risklerin daha fazla olduğu görülmekte. Zaten beklentiler de Aralık ayı Tüketici Fiyatları Endeksi'nde (TÜFE) %0,90, yıllıkta %7,65 düzeyinde olduğuna işaret ediyor. Merkez Bankası hedefi yine tutturamamış olacak.
***
Zamanımız yok bahanesinin arkasına saklanamayacağımız bir yıl 2017.
Neden mi?
2012 yılına eklenen ekstra 1 saniye, Avustralya havayolları Quantas'ın rezervasyon sisteminin göçmesine neden olmuştu ama 2015 yılında eklenenden etkilenmemişti.
İyi bir hafta dileklerimle.