Philadelphia Sanat Müzesi’nin önündeki 72 basamak Rocky filminin en güzel sahnelerinden birine dekor olmuştur.
Rocky Balboa gibi çıkabilirsiniz elbette merdivenleri ama Türk Şiiri’nde sembolizmin öncülerinden Ahmet Haşim’in “ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden, eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak”dediği gibi de çıkılabilir.
İki dünyayı, fikri, durumu birbirine bağlar merdiven. Toplumda ve yatırım dünyasında en üstünde yer almak istediğiniz, her basamağının zorlu bir mücadele gerektirdiği hiyerarşinin metaforudur aynı zamanda merdiven.
Bir başka halini ise Escher’in “Waterfall/Çağlayan” resminden hareketle “Düşerken Yükselmek” başlığıyla yazmıştım. Akıl oyunları oynayan, mekan ve boyut algımızı yıkan biri olduğundan bahisle katlarca merdiven çıkarak yükseldiğinizi zannederken aslında aşağıya indiğinizden bahsetmiştim.
***
Cuma günü piyasalar kapandıktan sonra herkes Fitch’ten açıklama beklerken sürpriz salvo S&P’den geldi. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye'nin yabancı ve yerel para cinsinde kredi notlarının görünümünü 'durağan'dan 'negatif'e indirdi. 20 Temmuz’da yaptığı not değerlendirmesinde, Türkiye’nin “BB+” seviyesindeki kredi notunu “BB”ye düşürmüş ve not görünümünü “negatif” olarak belirlemiş, daha sonra Kasım ayında görünümü “durağan”a yükseltilmişti. Görünümün artırılmasından 2 ay sonra bir indirim geldi. Görünümü 'negatif'e indirmesinin politika yapıcıların enflasyonist baskıları ve kur baskılarını azaltma kabiliyetlerinin daraldığı değerlendirmesini yansıttığını vurguladı.
Ardından Fitch Ratings, Türkiye'nin yabancı para cinsinden uzun vadeli kredi notunu BBB-'den BB+ seviyesine indirdi. Fitch, notun indirilmesinde ağırlığı yüksek faktör olarak siyaset ve güvenlik alanında gelişmelerin ekonomik performansı ve kurumsal bağımsızlığı baltalamasını gösterdi. Kredi notunun düşürülmesinde orta etkili faktör olarak ise uzun süredir devam eden dış kırılganlıkların düzeltilememiş olmasını gösteren Fitch, finansal istikrarı tehlikeye atacak veya bir ödemeler dengesi krizini tetikleyecek sistemsel problemler beklemediğini ifade etti. Ancak Fitch, özel sektör üzerinde de kötü bir etki kalacağını öngördüklerini belirtti.
19 Ağustos’taki değerlendirmesinde Türkiye’nin kredi notunu BBB- (yatırım yapılabilir seviye) olarak teyit ederken, başarısız darbe girişiminin politik istikrar üzerindeki riskleri arttırması ve artan terör eylemlerinin güvenlik koşullarını kötüleştirmesi nedeniyle görünümü durağandan negatife indirdiğini duyurmuştu. Politik belirsizliğin ekonomik performansı etkilemesi ve ekonomi politikaları üzerinde risk yaratması görünümdeki kötüleşmenin arkasındaki ikincil neden olarak vurgulanmıştı.
Türkiye, ilk kez Mayıs 1992’de aldığı “yatırım yapılabilir ülke” notunu Ocak 1994’te kaybetmişti. Fitch, Kasım 2012'de Türkiye ekonomisindeki olumlu gelişmeleri gerekçe göstererek ülke notunu yatırım yapılabilir seviyeye yükselten ilk kurum olmuş ardından Moody's Mayıs 2013'te benzer bir adım atmıştı. Böylece Avrupa ve ABD kökenli kredi derecelendirme kuruluşlarından alınan son “yatırım yapılabilir ülke” notunu da 27 Ocak 2017 Cuma gecesi itibariyle kaybedilmiş oldu.
Düşük riskli varlıklara uzun vadeli yatırım yapan emeklilik fonları gibi büyük fonlar, bir ülkeye yatırım yaparken en az iki kurumdan yatırım yapılabilir seviye notu olmasını ister. Türkiye bu statüyü kaybederken daha spekülatif hareket eden paraya kapı aralanmış oldu. Bundan sonra kurda daha sert ve ani hareketler bekleyebiliriz.
Önümüzdeki dönemi, bu gelişmenin yarattığı sonuçlar ve kaybedileni geri kazanma motivasyonu şekillendirecek. O kadar uzağa gitmeyip günümüze baktığımızda ise Fitch’in not indiriminin Türk Lirası üzerinde aşağı yönlü baskıya yol açacağı bir hafta bizi beklemekte.
***
Fitch’in 2015 yılı Kasım ayında yayınladığı bir rapordan hareketle “ülkelerin 1995 yılından bu yana kredi derecelendirmeleri dikkate alınarak yapılan değerlendirmede, yatırım yapılabilir seviyeden spekülatif seviyeye düşürülen ülkelerin tekrar yatırım yapılabilir seviyeye gelmesinin ortalamada 6,1 yıl sürdüğünü” yazmıştım.
Tekrar bir basamak yükselmek için Ahmet Haşim’in dediği gibi “ağır ağır çıkacağız bu merdivenlerden”
İyi bir hafta dileklerimle.