McKinsey’in bu yılın Ocak ayında yayınladığı bir raporunda mevcut işlerin neredeyse yarısının 2055 yılına kadar robotlarla yapılacağı yazmaktaydı. Harvard Business Review’de çıkan bir makale ise bu rapora atıfla “Türkiye’deki iş gücünün yarısını otomasyon sistemlerinin devralabileceği” üstüneydi. Ardından Microsoft’un kurucusu Bill Gates, Şubat ayında vermiş olduğu bir röportajda “insanlar robotlar yüzünden işlerini kaybederse, robotların bu insanları yeniden eğitmek için gerekli masrafları vergi olarak karşılaması gerektiğini” söyledi.
Ne dediğinizi duyar gibiyim “Dur Allahını seversen Bill, zaten ortalık karışık; önce %23,3’lerde gezen genç nüfustaki işsizliğe bir çare bulalım sonra bütçeyi düzeltecek vergileri alacağımız robotlara sıra gelsin!”
***
Şubat’ta işsizlik bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,7 puan artarak %12,6 olurken bir önceki aya göre ise 40 baz puan geriledi. Geçen yılın aynı döneminde %12,7 olan Tarım Dışı İşsizlik bir önceki aya göre gerilemiş olsa da %14,8’e yükseldi. İş gücüne katılım oranı ise önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,0 puan artış göstererek %51,8 olarak gerçekleşti.
Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki aya göre 10 baz puan gerileyerek %11,70 olurken geçen yılın aynı döneminde bu rakam %10,0 düzeyindeydi. Tarım dışı işsizlik de bir önceki aya göre 10 baz puan gerileyerek %14,0 olurken, geçen yılın aynı döneminde %12,0 düzeyinde gerçekleşmişti.
2016 yılında ortalaması 27.000 kişi olan mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı istihdam verisi ilk iki ay itibarıyla 2017 yılında 121.000 kişi ile pozitif bir başlangıç yapmış durumda. Mevsim etkisinden arındırılmış iş gücüne katılım oranı ise %52,5’ten %52,7’e yükselmiş durumda. Hizmetler sektörü tarım dışı istihdam verisinin ana belirleyicisi olmaya devam ediyor. 2016- 2017 Şubat döneminde tarım dışı sektörlerde toplamda 340.000 kişi istihdam edilirken, hizmetler sektöründe 331.000, inşaat sektöründe 33.000 kişilik istihdama karşılık sanayi sektöründe 25.000 kişilik bir istihdam azalışı söz konusu.
Aylık bazda yaratılan 143.000 kişilik istihdamın 22.000 kişisi tarımda olurken; tarım dışı sektörlerden hizmet 83.000, inşaat 61.000 kişiye istihdam yaratırken sanayide 23.000 kişilik istihdam azalışı olduğu görülüyor. Genç nüfusta işsizlik ise Ocak ayında gördüğü %24,5 düzeyinden %23,3’e gerilerken geçtiğimiz yılın aynı döneminde bu rakam %18,6 olduğunu hatırlamak gerekiyor.
Konjonktürel olarak işsizlikte düşüş eğilimine girmiş olmakla beraber açıklanan istihdam ve teşvik paketlerinin etkisi rakamlarda görülüyor. Hizmet ve inşaat sektörleri destek verirken özel sektörün yatırım iştahının az olmasının etkisi sanayi sektöründe azalış olarak görülüyor ki bu da işsizlik açısından düşündürücü.
***
Nisan ayı Merkezi Yönetim Bütçe rakamları ise geçen hafta Hazine Nakit Gerçekleşmeleri’nin işaret ettiği gibi bütçede bozulmanın sürdüğünü söylüyor.
2016 Nisan ayında 5,3 milyar TL fazla veren bütçe bu yılın aynı döneminde 2,9 milyar TL açık verdi. 2016 Ocak-Nisan döneminde 5,4 milyar TL olan bütçe fazlası bu dönemde 17,8 milyar TL açığa dönüşmüş durumda. Geçen yıl 8,0 milyar TL fazla veren faiz dışı denge 0,2 milyar TL fazla verirken, Ocak-Nisan döneminde 24,5 milyar TL fazladan 4,1 milyar TL fazlaya gerilediği görülüyor.
Mart’ta 44,2 milyar TL olan 12 aylık birikimli bütçe açığı Nisan’da 52,5 milyar TL’ye yükselirken Bütçe Açığı/GSYH oranı bir önceki aya göre değişmeyerek %1,7’de kaldı (OVP Hedef: %1,9). Giderlerde en dikkat çeken artış %44,9 ile cari transferlerde. Bu kalemin Kamu İktisadi Teşebbüsleri’ne (KİT) ve kamu bankalarına görev zararları karşılığı yapılan ödemeler, Sosyal Güvenlik Kurumu’na Hazine yardımları, tarımsal destekleme ödemeleri gibi transferlerden oluştuğunu hatırlatayım. Bütçe giderlerindeki artış hızı %22,5 ile gelirlerdeki %9,0 artış hızının üzerinde.
Gelirlere baktığımızda yurt içi ekonomik aktivitedeki eğilimi takip ettiğimiz dâhilde alınan KDV bir önceki yıla göre %22,2 artarak toparlanmaya ilişkin sinyaller verirken, iç talebin seyri hakkında sinyal veren ÖTV gelirlerinin %19,2 artığı görülüyor. Dış ticaretin seyri hakkında fikir veren ithalde alınan KDV ise geçen yılın aynı dönemine göre %18,0 artmış.
Bütçeye enflasyondan arındırılmış olarak baktığımızda ise giderler %12,9 artarken, genel bütçe vergi gelirlerindeki artış %2,2’de kalmış vaziyette.
***
“Dur Allahını seversen Bill” demekte haklısınız.