Pamuk Prenses’in buz kalpli üvey annesi gibi “ayna ayna söyle bana var mı benden daha güzeli bu dünyada...” diye sormak için değil; “bir elimde cımbız bir elimde ayna umurumda mı dünya…” demek için hiç değil. Ama araba kullanan kadınların yanlarında bir el aynası bulundurmasını öğütler Dorothy Levitt.
Merak etmiş olabilirsiniz, kim bu Dorothy Levitt diye. Çok sıra dışı biri olduğunu söylemek gerekiyor. 20. yüzyılın hemen başlarında kadınların yapabileceğinin düşünülmediği her şeyi yapmaya cesaret eden bir kadın her şeyden önce. Denizde sürat motoru da kullanır, pistte yarış arabası da…
Otomobil yarışlarına katılan ilk kadın pilot olarak tarihe geçer. 6 silindirli Napier marka yarış otomobiliyle 1906 yılında yaptığı bir deneme sürüşünde saatte 96 mil (yaklaşık 155 km/s) sürate ulaşarak, kadınlar kategorisinde dünya rekoruna imza atarak “Dünyanın en hızlı kadını” unvanını alır.
İşte bu sıra dışı kadının 1906 yılında yazdığı “Kadın ve Araba” kitabının bir yerinde kadınlara yanlarında bir el aynası bulundurmalarını öğütler. Sebebi makyaj tazelemek değildir elbette; arada sırada arkaya bakarak araç trafiğini izlemek içindir.
Bundan 5 yıl sonra, Amerika Birleşik Devletleri’nde “Indy 500” otomobil yarışları ilk kez düzenlenir. 1911 yılındaki yarışın ilk galibi olan Ray Harroun tarafından tasarlanan ve Marmon Wasp (Marmon Sarı Arısı) adı verilen arabada ilk dikiz aynası kullanılır. Sonrası malum, otomobillerde bu tarihten sonra dikiz aynası kullanılmaya başlar.
“Hayat” sözcüğünü çıkarıp, “ekonomi” sözcüğünü yerine koyarak söyleyecek olursak, “Ekonomi ileri doğru yaşanır ama geriye doğru bakarak anlaşılır” sözünden hareketle son veriler ışığında ilk çeyreğe dikiz aynasından bir bakalım.
Sanayi üretim endeksi Mart ayında yıllıkta, arındırılmamış seride yüzde 6,8, takvim etkisinden arındırılmış seride yüzde 7,6 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış seri ise yüzde 7,8 artış gösterdi. Bir önceki yılın aynı çeyreği ile karşılaştırıldığında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin yüzde 9,8 artış kaydettiği görülüyor. Geçen yılın son çeyreğinde bu artış yüzde 10,5 düzeyindeydi. Sanayi üretiminde ivme kaybı söz konusu olsa da ilk çeyrekte büyümenin yüzde 7 düzeyinde olacağını düşündürüyor.
Sanayi üretim endeksiyle beraber açıklanan ciro endekslerinden özellikle inşaat ciro endeksi bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 47,4 artış gösterdi. Bu artışı enflasyon etkisinden arındırdığımızda yüzde 33,7 ile güçlü bir katma değer geleceği söylenebilir. Sermaye giderleri ve sermaye transferlerindeki görünümden de izlediğimiz üzere merkezi yönetim bütçesinde kamu altyapı yatırımlarının bütçe harcamalarını yukarı çekmesinden bunu doğrulayabiliriz. Hatırlamak gerekirse geçtiğimiz yılın son çeyreğinde inşaat sektöründeki ciro artışı yüzde 20,2 olurken yüzde 7,3 oranındaki GSYH büyümesine inşaat sektörünün katkısı 0,4 puan olmuştu. Diğer taraftan inşaat yatırımları ivme kaybederken büyüme hızı yüzde 4,8’e gerilemişti.
Ödemeler Dengesi İstatistikleri sonrası ise “Net İhracatın Büyümeye Katkısını” hesaplayacak duruma gelmiştik. Mart ayı dış ticaret endekslerine göre Ocak-Mart dönemi itibariyle ihracat birim değer endeksinin bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,6, ithalat birim değer endeksinin yüzde 8,6 artış kaydettiğini görmüştük. İhracat miktar endeksi yüzde 1,3 artarken, ithalat miktar endeksi ise yüzde 13,0 artış kaydetmişti. Açıklanan verilerden hareketle 2018 yılının ilk çeyreğinde “Net İhracatın Büyümeye Katkısının” bu çeyrekte de negatif olacağını ve -2,03 yüzde puan şeklinde gerçekleşeceğini tahmin etmekteyiz.
Gözümüzü dikiz aynasından yola çevirdiğimizde ise öncü göstergeler ikinci çeyrekten itibaren büyüme hızında yavaşlamaya ve aşağı yönlü risklere işaret ediyor. Bu da akla ister istemez Warren Buffett'ın şu sözünü getiriyor:
''İş dünyasında dikiz aynası, her zaman ön camdan daha berraktır.''
Güzel bir hafta dileklerimle.