Rakamlardan, istatistiklerden boğulduğumu hissettiğim zamanlarda, firar edip soluklandığım yerdir edebiyat. İnsana iyi gelen; duygu ve düşünceleri rafine eden mucizevi gücünü hep hissetmişimdir.
Mayıs ayı ödemeler dengesi istatistikleri sonrası kaçıp sığındım yer yine orası oldu. Hayata ve sanata dair denemelerin yer aldığı Falınızda Rönesans Var kitabını karıştırırken altını çizdiğim şu hikâyede durup soluklandım tekrar. Şöyle anlatıyor Ferhan Şensoy:
Dedektiflerin piri Sherlock Holmes’un yaratıcısı ünlü İngiliz yazan Sir Arthur Conan Doyle tiyatro oyunları da yazmış ve bir dönem çok tutulan bu oyunlarından iyi para kazanmış. O dönemde üstadın oyunlarında 10 pound haftalıkla çalışan genç bir oyuncu varmış. Bir gün bu oyuncu kendisinden otuz yaş büyük olan bu yazara çok komünist bir teklifte bulunmuş:
“Sir, şu andan itibaren, hayatımızın sonuna dek kazanacağımız paraları birleştirip, sonra ikiye bölerek harcıyalım mı?”
“Nasıl yani?” demiş yazar şaşkınlıkla.
“Şöyle yani, bakın ben bu hafta 10 pound kazandım. Sizin sanırım, bu haftaki telif ücretleriniz 1000 pound’u bulmuştur. İkisini birleştirince 1010 pound eder, bu parayı 505’er pound olarak bölüşelim, diyorum… Bu durumda sizin bana 495 pound vermeniz gerecek.
Yazar gülmüş:
“Teklifin bir evlilik teklifi gibi.”
“Paralarımızı evlendirdim diyorum, Sir!”
***
Gözlerinizin soru işareti, yüzünüz şaşkın bakmasından bunun cari açıkla alakasını çözmeye çalıştığınızı anlıyorum.
O zaman önce rakamlardan bahsedeyim, sonra hikâyeyi bağlayayım.
Cari İşlemler Dengesi Mayıs’ta bir önceki yıla göre yüzde 10 oranında artarak 5,37 milyar dolardan 5,88 milyar dolara yükselerek piyasa beklentilerinin (5,45 milyar dolar) üzerinde gerçekleşti. Geçtiğimiz yılın Mayıs ayında 36,26 milyar dolar olan birikimli cari açık yüzde 59 artışla 57,64 milyar dolara yükselerek Mart 2014’ten sonraki en yüksek düzeyine ulaştı. Açığın GSYH’ye oranı ise yüzde 6,5’te yatay seyretti.
Turizm gelirlerinin olumlu katkısı ise cari açık üzerinde devam ediyor. Birikimli net turizm gelirleri Mayıs 2016’dan bu yana en yüksek seviyesine ulaşırken, bir önceki yılın aynı ayına göre yıllık bazda yüzde 35 oranında artarak 19,21 milyar dolar oldu. Geçen yılın aynı döneminde bu katkı 14,24 milyar dolar düzeyindeydi.
Peki, nasıl finanse ettik bu açığı?
İşte orası kırılganlığa işaret ediyor.
Mayıs ayında 857 milyon dolar düzeyinde uluslararası doğrudan yatırım girişi (fiili giriş) gerçekleşirken, geçtiğimiz yıl Mayıs ayında 1,13 milyar dolar olan net doğrudan yatırım girişi bu yıl 429 milyon dolar düzeyine gerilemiş bulunuyor. Portföy yatırımlarında ise 1,01 milyar dolarlık bir çıkış söz konusu. Ve son olarak, Nisan’da 7,66 milyar dolar ile cari açığın finansmanına önemli katkı sunan diğer yatırımlar kaleminin Mayıs’ta 255 milyon dolar ile sınırlı bir destek vermesi de yazının başlığını getirdi.
Yani, 5,88 milyarlık cari açığın finansmanının 3,38 milyar doları net hata noksan kaleminden 2,82 milyar dolarlık bölümü ise Merkez Bankası rezervlerinden karşılanmış oldu.
***
Hikâyeyi bağlayayım.
Genç oyuncu “Paralarımızı evlendirdim” diye karşılık verince Sir Arthur Conan Doyle sorar:
“Aritmetiğin çok güçlü çocuğum, fakat bu işten benim kazancım ne olacak?”
“Şimdi siz zararda gibi görünüyorsunuz ama ilerde ben çok ünlü bir oyuncu olup, çok paralar kazandığımda, bu paraların yarısını size vermek zorunda kalacağım.”
Burma bıyık Doyle bu çok garip teklifi elbette reddetmiş ve sonra çok pişman olmuştu, çünkü teklifi yapan genç oyuncunun adı Charles Chaplin’di.
71 yaşına kadar yaşasan Doyle, Şarlo’nun dünyanın en önemli oyuncularından biri olup, büyük paralar kazandığını gördükçe hep hayıflanmış ve her Şarlo filimi izlediğinde:
“Gitti paracıklar!” diye söylenmiş.
Güzel bir hafta dileklerimle.