Aşağıdaki resmi gördüğümde ilk tepkim “ressam sigaraların dumanını çizmeyi unutmuş” olmuştu. Sigarayı bırakmış ama alışkanlıklarını bırakamamış, elinde gezdirmeye devam eden insanlar olabilirler elbette; ama öyle bile olsa niye böyle poz verilir ki?
Lordum iktisatçı olduğu için iktisat olsun diye sigaraların yakılmasını istememiş de olabilir tabii. Bir paketle ömür boyu beraberlik…
Soldaki 20.yüzyılın en önemli iktisatçılarından John Maynard Keynes, yanındaki ise karısı Lydia Lopokova. 1932 yılında William Roberts tarafından yapılan resimde Keynes gömlek, yelek, ceket, kravatla görünürken karısı “Ben daha hazırlanmadım John!” kılığındadır.*
***
Geçtiğimiz hafta gelen veriler sonrası 11 Mart’ta açıklanacak 2018 yılı büyümesine ilişkin aşağı yukarı doğru bir fikrimiz oluşmuş durumda. Hem bu büyük iktisatçıyı hem de onun bu resmini hatırlamama sebep ise onun “Kesin olarak yanlış olmaktansa, aşağı yukarı doğru olmak daha iyidir.” sözüydü.
Üç haftadır yazmayınca, motivasyonu düşüyor insanın haliyle. Yazının başına otururken beni teşvik etti bu söz. Başlayayım o halde:
Perakende Satış Hacmi Endeksi büyüme hızının Aralık ayında yıllık bazda yüzde 7,6 daralması, hanehalkının tüketiminin 4Ç GSYH büyümesine olumsuz katkısının 7 yüzde puan kadar olacağını düşündürüyor. Bir önceki çeyrekte katkının 0,66 puan olduğu düşünüldüğünde daralmanın ne kadar sert olduğunu görmekteyiz.
Özel Tüketim Bileşik Öncü Göstergesi de benzer eğilimi teyit ediyor. Bir önceki çeyrekte yüzde 2,9’luk büyümeye işaret eden göstergeye karşılık özel tüketimin büyümesi yüzde 1,1 olmuştu. 2018 son çeyrek için önce gösterge endeks değeri yüzde 1,3 daralmaya işaret ediyor.
Bir önceki çeyrekte olduğu gibi yatırım harcamalarının 2018 son çeyreğinde de büyümeye olumsuz katkı vereceği görülüyor. Sanayi üretim verisi altındaki sermaye malı üretim endeksi, GSYH’deki yatırım harcamaları açısından öncü gösterge niteliğinde. Sermaye malı üretimi bir önceki çeyrekte yüzde 0,6 daralırken, sabit sermayenin katkısı -1,1 yüzde puan olmuştur. 4. çeyrekte yıllık sermaye malı üretimdeki daralmanın yüzde 7,2 olduğu dikkate alındığında 7,0 yüzde puan üzerinde negatif bir katkı geleceğini bekleyebiliriz. Dolayısıyla sabit sermaye yatırım harcamalarından da yıllık büyümeye katkı gelmeyecek.
Yatırım Bileşik Öncü Göstergesi de daralmanın ne kadar sert olduğunu söylüyor. Bir önceki çeyrekte gösterge endeks yüzde 5,6 daralırken, yatırım harcamalarının da yüzde 3,8 daraldığını görmüştük. 2018 son çeyrek için endeks daralmanın yüzde 14,4’e hızlandığına işaret ediyor.
İyi haber ise net ihracatın büyüme katkısının devam edeceği. Öyle ki 2018 yılı son çeyreğinde bunun 9 puan düzeyinde olacağını hesaplamaktayız. Hatırlamak gerekirse geçtiğimiz çeyrekte net ihracatın büyümeye katkısı 6,73 puan olmuştu. Böylesi yüksek katkıyı en son 2001 yılı 2. çeyreğinde 8,05 puan ile görmüştük.
Son olarak büyüme açısından iyi bir gösterge olan sanayi üretim endeksine bir bakalım. Çeyrekler bazında değerlendirdiğimizde artış hızı 2018 yılının ilk çeyreğinde yüzde 9,9, ikinci çeyreğinde yüzde 5,2, üçüncü çeyreğinde yüzde 1,6’ya kadar gerileyen takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi son çeyrekte yüzde 7,5 daralma kaydetti. Bu ise 2018 son çeyreğinde ekonominin yüzde 5’in üzerinde daralacağını ve yıllık GSYH büyümesinin yüzde 2,5’lara gerileyeceğini düşündürüyor. Bunun kamu harcamaları ile ne kadar telafi edileceğini göreceğiz, stok değişimi ise büyük sürpriz.
Önümüzdeki dönemi ilişkin yılın başında gelen veriler ve öncü göstergelerden hareketle aşağı yukarı bir fikrimiz oluşmuş vaziyette; ama uzun zamanımız olacak değerlendirmek için, acele etmeye gerek yok.
Keynes değil miydi “Uzun vade kavramı olaylara bakışımızı yanlış yönlendirir; çünkü uzun vadede hepimiz ölmüş olacağız.” diyen?
Güzel bir hafta dileklerimle.
(*) Ferhan Şensoy, Falımızda Rönesans Var, Ortaoyucuları Yayınları