Yolda kafasına mıknatıs bağlı birini görseniz tepkiniz ne olur? “Tepki kısmını ayrıca konuşalım, ama sen bana hangi insan evladı sokakta kafasına mıknatıs bağlar da dolaşır önce onu bir söyle?” dediğinizi duyar gibiyim. Evet, çok saçma olduğunun farkındayım; ama her şey bilim için.
Manchester Üniversitesi’nden Robert Baker adlı araştırmacı, otobüs dolusu bir grup gönüllü insanı, gözleri sıkıca bağlı bir halde, kilometreler boyunca uzun ve dolambaçlı yollarda gezdirir. Ardından onlara evlerinin bulunduğu yönü işaret ederek göstermelerini ister. Denekler çok yüksek bir oranda doğru istikameti gösterir.
Aynı grup, bu kez başlarında mıknatıslar bağlı bir şekilde tekrar gezdirilir ve evlerinin bulunduğu yönü işaret etmeleri istenir. Deneklerin doğru istikameti göstermelerinde dikkat çekici bir düzeyde azalma olduğu görülür.
***
Kapasite Kullanım Oranı ve Reel Kesim Güven Endeksi verilerine bakarken gidişata ilişkin yön bulmada yaşadığım tereddüt başıma mıknatıs mı bağlı acaba, diye düşündürttüğü için anlattım bunu. Şimdi detayları anlatınca siz de hak vereceksiniz.
Mayıs ayı Kapasite Kullanım Oranı (KKO) bir önceki aya göre yüzde 0,5 artarak 78,4’ten 78,8’e yükselirken geçen yılın aynı ayına göre artış yüzde 1,4 oldu. Mevsimsel etkilerden arındırılmış olarak bakıldığında da bir önceki aya göre yüzde 0,1 ve bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,7 artarak 78,9 değerini aldı.
Mal gruplarına göre kapasite kullanım oranlarına baktığımızda yatırım malları grubu hariç tüm alt gruplar aylık bazda yüzde 0,5 ile yüzde 0,8 arasında artarken en büyük artışın yüzde 2 ile dayanıklı tüketim malları grubunda olduğunu görmekteyiz. ÖTV indiriminin dayanıklı tüketim malları grubundaki artışta en önemli faktör olduğu muhakkak. Diğer taraftan yatırım malları grubunda aylık bazda yüzde 0,1 azalış ise dikkat çekici. Buraya kadar her şey normal seyrinde.
Reel Kesim Güven Endeksine baktığımızda ise bambaşka bir tablo var. Bir önceki aya göre yüzde 1,8, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,9 azalarak 109,2 değerini alırken mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veride de benzer şekilde yüzde 1,4 ve yüzde 0,2 azalışla 104,8 değerine gerilediği görülüyor.
Detaylar ise kafada mıknatıs olduğunu söylüyor. Örneğin gelecek 3 aya ilişkin ihracat sipariş miktarında aylık bazda yüzde 8,3 azalış olurken sabit sermaye yatırım harcamalarının yüzde 0,5 artış söz konusu. Diğer taraftan üretim hacmi aylık bazda yüzde 4,0 gerilerken, mamul stoklarındaki azalış yüzde 1,1 düzeyinde. Gelecek üç ayda istihdamın ise yüzde 1,9 artacağı görülüyor. Genel gidişat, 101,3’ten 104,8’e 3,5 puanlık artış göstererek morallerin yüksek olduğunu söylüyor. Diğer taraftan kayıtlı toplam siparişler artarken kayıtlı ihracat sipariş miktarında ise bir önceki anket dönemine göre gerileme var.
Sonuç olarak kapasite kullanım oranı artarken reel kesim güveni geriliyor. ÖTV indirimi dayanıklı tüketim mal grubuna katkı sağlamaya devam ederken, diğer alt gruplarda yükselişler sınırlı kalmış durumda. İstihdamda hafif bir yükselişin işaretleri olmasına rağmen ihracat siparişleri ivme kaybının yaşandığını söylüyor, genel gidişat ise bambaşka bir telden çalıyor.