Temmuz ayında enflasyonun, bir önceki ay yüzde 10,90 olan seviyesinden yüzde 9,79’a gerileyerek tekrar tek haneli rakamlara düşmesi, bana Shakespeare’in “Bir Yaz Gecesi Rüyası” oyununu hatırlattı.
Düşle gerçeğin, yanlışla doğrunun, trajik olanla komik olanın sürekli mücadele içinde olduğu ama sonuçta uyum içinde akıp gittiği; merkezine Eski Yunan’da geçen bir düğünü alarak anlatılır olaylar. Hatta pek çok kez sinemaya da uyarlanmıştır.
Manşet enflasyondaki gerileme tıpkı “Bir Yaz Gecesi Rüyası” havası estirse de detaylar ileriye dönük negatif sinyaller içermekte.
Öncelikle enflasyonun, beklentilerin hafif üzerinde, yüzde 0,15 arttığını söylemek gerekiyor; çünkü piyasa yüzde 0,05 artacağını beklemekteydi.
Pekiyi, ne oldu da tekrar tek haneli rakamlara geri döndük?
Hizmetler grubu yüzde 1,26 artarken, mal grubu enflasyonunun aylık bazda yüzde 0,33 gerilediğini gördük. Bununla ilgili olarak ilk söylenmesi gereken hizmet enflasyonu üzerindeki döviz kuru, akaryakıt ve gıda fiyatları kaynaklı maliyet artışlarının devam ettiği gerçeği. Ayrıca genel enflasyona endeksleme davranışının etkisi de söz konusu.
Mal grubunun alt detaylarına baktığımızda ise enerji grubu fiyatları yüzde 0,11 artmış olsa da işlenmemiş gıda fiyatlarının yüzde 2,53, temel mal grubunun ise yüzde 0,35 azalmış olmasının düşüşte etkili olduğu görülüyor. Temel mal grubunda ise sezon sonu indirimlerinin de etkisiyle giyim ve ayakkabı grubundaki yüzde 3,6 düşüş başı çekmekte.
Buraya kadar olan kısmın özeti, Temmuz’da yıllık bazda mal grubu enflasyonu yüzde 11,67’den yüzde 9,97’ye gerilerken, hizmetler grubu enflasyonunun yüzde 9,18’den yüzde 9,38’e yükselmiş olduğu.
Pekiyi, manşet enflasyondaki bu gerilemeyi çekirdek enflasyon göstergelerinde görebiliyor muyuz?
Maalesef.
Özel kapsamlı TÜFE-B endeksi yıllıkta yüzde 9,07’den yüzde 9,46’ya, TÜFE-C endeksi yüzde 9,20’den 9,60’a yükselmiş durumda. Bu beklentiler ve fiyatlama davranışındaki katılığın büyük ölçüde devam ettiği anlamına geliyor ve çekirdek enflasyon görünümündeki iyileşmeyi sınırlıyor.
Bu arada Yurt İçi Üretici Fiyatları’na (Y-ÜFE) da bir bakmak gerekiyor ama öncesinde Merkez Bankası’nın “Türkiye’de Üretici ve Tüketici Fiyatları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Değerlendirme” notundaki şu satırları paylaşmak istiyorum:
“Üretici fiyatlarının vergi hariç derleniyor olması ve hizmet fiyatlarını içermemesi, işlenmemiş gıda ürünleri ile tarım ürünlerinin her iki endekste eşanlı kapsamlarının örtüşmemesi, tüketici fiyatlarında göreli payı yüksek belirli ürünlerde dolaylı vergi artışlarının gözlenmesi, üretici fiyatlarının kur ve ithalat fiyat geçişkenliğinin tüketici fiyatlarına kıyasla yüksek olması aradaki dönemsel farkın temel belirleyicileridir.”
Temmuz’da Yurt İçi Üretici Fiyatlarının, Haziran ayındaki yüzde 14,87 seviyesinden 58 baz puan artarak 15,45’e yükseldiğini gördük. Yukarıdaki tespitten hareketle, kur sepetinin (0,50$+0,50€) Temmuz’da yüzde 2 değer kazanmasını üretici fiyatlarında kur ve ithalat fiyat geçişkenliğinin yüksek olmasının bir yansıması olarak değerlendirmek gerekiyor.
Sonuç olarak TÜFE, temelde mal grubu enflasyonu, detayında ise gıda fiyatları kaynaklı gerilemiş olsa da beklentileri daha sağlıklı yansıtan hizmet grubu enflasyonu yükselerek katılığın devam ettiğine işaret ediyor. Çekirdek enflasyon göstergeleri de TÜFE’deki düşüşü desteklememekte. Baz etkisinin kalkmasıyla önümüzdeki aydan itibaren enflasyonun Aralık ayına kadar çift haneli rakamlarda dolaşacağını düşünmekteyim. Merkez Bankası’ndan ise bu süreçte enflasyon görünümünde kalıcı bir iyileşme sağlanana kadar, para politikasındaki sıkı duruşunu değiştirmesini beklememek gerekiyor. Hatırlatmak gerekirse, TCMB yıl sonu enflasyon beklentisini 31 Temmuz’da yayımladığı 3. Enflasyon Raporu ile yüzde 8.5’ten yüzde 8.7’ye yükseltmişti.
Yazıyı, “Bir Yaz Gecesi Rüyası”nın sonunda yaramaz peri Puck‘ın sözleriyle bitireyim:
“Biz gölgeler, kusur işlediysek eğer,
Şöyle düşünün ve bizi hoş görün:
Bu hayaller görünürken sahnemizde,
Siz de biraz kestirdiniz yerinizde.”
Güzel bir hafta sonu dileklerimle.