Daha sonra Zekai Tunca, Emel Sayın söylemiş olsa da ilk Zeki Müren’den dinlediğimden olsa gerek, onun yorumuyla daha çok sevdim. Ta ki bir dost sohbetinde, arkada koca bir orkestra olmadan en sade haliyle Ceylan Ertem’in sesiyle çıkıp gelene kadar.
Ceylan Ertem, Avni Anıl’ın kürdilihicazkâr makamındaki şarkısını, Ah Bu Şarkıların Gözü Kör Olsun’u darmaduman sesiyle okurken “ömrümün sonuna kadar tek bir şarkı dinleyeceksem bu olsun, geri kalan tüm şarkıların da gözü kör olsun” dedirtti bana.
Cuma günü ardı sıra açıklanan üç veriye ilişkin notlar hazırlarken de sonunu hep aynı şekilde bağlamama sebep bu şarkı aynı zamanda:
“Ah bu” ortak parantezinde cari açığın, bütçe açığının, işsizliğin göz kör olsun, dedim.
***
Temmuz ayında Cari İşlemler Dengesi 5,1 milyar dolar açık verdi. Geçen yılın aynı ayında açık 2,4 milyar dolar düzeyindeydi. Böylece bir önceki ay 34,4 milyar dolar olan birikimli cari açık 37,1 milyar dolara yükselmiş oldu. Bu aynı zamanda 2015 Eylül ayından bu yana görülen en yüksek rakamı da ifade etmekte. Orta Vadeli Plan’da 2017 yılında cari işlemler dengesi 32,0 milyar dolar açık olarak öngörülmüştü.
Açığın finansmanı tarafında 1,057 milyar dolarlık doğrudan yatırım girişi, portföy yatırımlarından 0,570 milyar dolar, diğer yatırımlardan 0,173 milyar dolar ile birlikte geçtiğimiz aya göre zayıf kalan toplamda 1,800 milyar dolar finansman girişi olduğu görülüyor. Bu rakama net hata noksandan 0,911 milyar dolarlık giriş destek olsa da Merkez Bankası rezervlerinden 2,399 milyar dolar kullanılmak durumunda kalınmış. Portföy yatırımlarına baktığımızda borçlanma araçlarından 923 milyon dolar çıkış, hisse senetlerine ise 488 milyon dolar giriş söz konusu. Borçlanma araçlarının ayrıntılarında ise kamunun borçlanma senetlerinde 1,801 milyar dolarlık alım olmasına rağmen 2,250 milyar dolarlık dış borç itfası ile rakam 449 milyon dolarlık çıkışa dönmüş. Benzer şekilde bankacılık kesiminin de 490 milyon dolar itfası gerçekleşmiş durumda. Bankaların uzun vadeli dış borç çevirme oranı Temmuz’da 12 aylık birikimlide yüzde 93’den yüzde 91,2’ye gerileyerek 2010 Mart’ından bu yana gördüğü en düşük seviyeye inerken diğer sektörlerin borç çevirme oranı yüzde 110,3’ten yüzde 108,9’a gerilemiş vaziyette.
Neden “Ah bu cari açığın gözü kör olsun” dememe gelince, turizmin desteğine rağmen altın ithalatının olumsuz etkisi ve dış ticaret açığının genişlemesi cari açığı yükseltmeye devam ediyor. İhracattaki olumlu seyre rağmen iç talepteki canlanmanın ithalata yansıması ve enerji faturasındaki olası artış, cari açıkta risklerin yukarı yönlü olduğuna işaret ediyor.
***
Pekiyi, bütçe için neden böyle dedim?
2016 Ağustos ayında 3,6 milyar TL fazla veren bütçe bu yılın aynı döneminde 0,9 milyar TL açık verdi. Ocak-Ağustos dönemi olarak bakıldığında 2016’da 4,9 milyar TL olan bütçe fazlasının ise bu dönemde 25,2 milyar TL açığa dönüştüğü görülüyor. 2016 Ağustos ayında 8,4 milyar TL fazla veren faiz dışı denge ise bu sene 4,5 milyar TL fazla verirken geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 40,3 milyar TL olan fazlanın 13,0 milyar TL’ye gerilemiş durumda.
Mayıs’ta 49,8 milyar TL olan 12 aylık birikimli bütçe açığı Haziran’da 55,6 milyar TL’ye yükselmiş, Temmuz’da 54,8 milyar TL’ye gerilemişti. Ağustos ayında 59,3 milyar TL ile bu yılın zirvesine çıktı. Faiz hariç giderlerin yüzde 23,6 arttığı görülüyor. Ocak Ağustos dönemi olarak bakıldığında ise bütçe giderleri yüzde 19,3 artarken gelirler yüzde 10,9 artış hızı ile bunun gerisinde kalmış durumda. Bütçe gelir ve giderlerine enflasyondan arındırılmış olarak baktığımızda ise gelirler yüzde 1,2 artarken giderlerin artış hızının yüzde 10,6!
Genel gidişat bütçede bozulmanın hızlandığına işaret ediyor. Umudumuz, Eylül sonu itibarıyla ekonomiyi destekleyici uygulamaların sona ermesiyle birlikte bütçe açığındaki bozulma eğilimin azalacağı beklentisi.
***
Mayıs-Haziran-Temmuz dönemini kapsayan işsizlik rakamları bir önceki aya göre değişmeyerek yüzde 10,2 oldu. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam yüzde 10,2 düzeyindeydi. Tarım Dışı İşsizlik de değişmeyip yüzde 12,2’de kalırken, işgücüne katılım oranı önceki yılın aynı dönemine göre 100 baz puan artış göstererek yüzde 53,4 şeklinde gerçekleşti.
Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki aya göre 20 baz puan düşerek yüzde 11,1 olurken geçen yılın aynı dönemine göre ise değişim göstermedi. 2016 Haziran ayında yüzde 13,1 olan tarım dışı işsizlik de bir önceki aya göre 20 baz puan düşerek yüzde 13,2 oldu.
Genel eğilime baktığımızda işsizlik rakamlarında mevsimsel olarak dibi gördüğümüzün işaretini aldık bu veride. Turizmden gelen desteğin sona erecek olmasıyla beraber tekrar yükselişe geçeceğini düşünmekteyim. Hiç mi iyi bir şey yok pekiyi?
Olmaz mı, onu sona sakladım. İç talebin seyri açısından önemli bir gösterge olarak izlediğimiz istihdamın ve tarım dışı istihdamın yıllık artış hızı önceki aya göre sırasıyla yüzde 3,8 ve 4,0 yükseldi. Manşet verilere göre daha olumlu bir tablo çiziyor bu rakamlar.
***
Ekonomi üzerine bir şeyler yazarken bazen kalemime “seni terk edip de gitmek var” dediğim oluyor. Bu da öyle yazılardan biri; ama olmuyor işte, “ah bu şarkıların gözü kör olsun”.
Güzel bir hafta dileklerimle.